MÙA CHAY

Lễ Phục sinh thay đổi ngày theo từng năm, bắt đầu mùa Chay là khoảng thời gian 40 ngày ăn năn sám hối và canh tân cách sống trước khi mừng đại lễ Phục sinh.

Theo truyền thống Công giáo, ngày nay mùa này còn cử hành lễ ngoại lịch (truyền thống Latin), việc chuẩn bị mùa Chay đã khởi đầu. Ba Chúa nhật trước mùa Chay thường được gọi là Chúa nhật Bảy mươi, Sáu mươi và Năm mươi (Septuagesima, Sexagesima, và Quinquagesima) – trước lễ Phục sinh khoảng 70 ngày, 60 ngày, và 50 ngày. Năm 2012, Chúa nhật Bảy mươi là ngày 5-2.

Thời gian trước mùa Chay được dùng để chuẩn bị cho các tín hữu bước vào mùa Chay. Bắt đầu từ Chúa nhật Bảy mươi, Phúc âm bắt đầu tập trung vào việc Nước Chúa đến. Trong mùa Chay, kinh Vinh danh và Alleluia không được đọc trong thánh lễ.

Dù 3 Chúa nhật này không còn ghi trong lịch dạng thường, chúng ta vẫn có thể tận dụng trước mùa Chay để khởi động quy luật mùa Chay. Theo cách đó, khi đến Thứ Tư lễ Tro, chúng ta có thể bắt đầu mùa Chay bằng thái độ đúng đắn, chuẩn bị linh hồn để nhớ tới cái chết của Đức Kitô vào chiều Thứ Sáu Tuần Thánh (Anh ngữ gọi là Thứ Sáu tốt lành – Good Friday), và sự phục sinh của Ngài vào Chúa nhật Phục sinh.

Mùa Chay là thời gian cầu nguyện và ăn chay, kéo dài 40 ngày, nhưng có 46 ngày từ Thứ Tư lễ Tro (khai mạc mùa Chay) tới lễ Phục sinh theo lịch phụng vụ Công giáo. Sao lại như vậy?

Hãy trở lại những ngày đầu của Giáo hội. Các tông đồ là người Do Thái, lớn lên với ý nghĩ về ngày Sabbat – ngày thờ phượng Chúa và nghỉ ngơi, tức là Chúa nhật, ngày thứ bảy trong tuần, vì sau khi tạo dựng vũ trụ, Chúa đã nghỉ ngơi ngày thứ bảy.

Tuy nhiên, Chúa Giêsu phục sinh vào Chúa nhật, ngày thứ nhất trong tuần, và các Kitô hữu đầu tiên, bắt đầu bằng các tông đồ, coi sự phục sinh của Chúa Giêsu là cuộc sáng tạo mới, thế nên họ chuyển ngày sabbat từ thứ Bảy thành Chúa nhật.

Các Chúa nhật – không chỉ là Chúa nhật phục sinh – là những ngày kỷ niệm cuộc phục sinh của Chúa Giêsu, các Kitô hữu không được ăn chay và làm việc đền tội vào những ngày đó. Tuy nhiên, khi Giáo hội kéo dài thời gian ăn chay và cầu nguyện để chuẩn bị lễ Phục sinh từ vài ngày tới 40 ngày (phản ánh việc ăn chay của Chúa Giêsu trong hoang địa trước khi công khai sứ vụ), các Chúa nhật không thể được tính.

Như vậy, mùa Chay gồm 40 ngày ăn chay, kéo dài tới 6 tuần (với 6 ngày ăn chay mỗi tuần) cộng với 4 ngày nữa – Thứ Tư lễ Tro, Thứ Năm, Thứ Sáu và Thứ Bảy tiếp theo. 6 lần 6 là 36, cộng với 4 ngày là 40 ngày. Đó là cách mà chúng ta có 40 ngày mùa Chay!

Giữ chay và kiêng thịt là thực hành tâm linh quan trọng đối với đời sống Kitô giáo. Luật giữ chay và kiêng thịt trong Giáo hội thế nào?

Luật giữ chay và kiêng thịt trong Giáo hội Công giáo có trong Giáo luật (đối với Công giáo La Mã) và Giáo luật của các Giáo hội Đông phương (đối với các các Giáo hội Công giáo Đông phương). Ở mức hạn chế, luật có thể xác định bởi Hội đồng Giám mục mỗi nước (hoặc theo các nghi thức của mỗi Giáo hội Đông phương). Giáo luật ghi rõ:

Giáo luật số 1250: Những ngày ăn chay đền tội trong Giáo hội hoàn vũ là mỗi thứ Sáu trong năm và mùa Chay.

Giáo luật số 1251: Kiêng thịt, hoặc một số thực phẩm đã được Hội đồng Giám mục quy định, phải giữ vào các ngày thứ Sáu, trừ phi lễ trọng rơi vào thứ Sáu nào đó. Việc kiêng thịt và ăn chay phải giữ vào ngày Thứ Tư lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh.

Giáo luật số 1252: Luật kiêng thịt nối kết những người đã đủ 14 tuổi. Luật giữ chay nối kết những người đã trưởng thành, tới khi bắt đầu 60 tuổi. Các mục tử và các cha mẹ phải chắc chắn, ngay cả những người vì lý do tuổi tác không bị luật buộc giữ chay và kiêng thịt, đã được biết ý nghĩa đúng của việc đền tội.

Tại Hoa Kỳ, Hội đồng Giám mục tuyên bố rằng “tuổi ăn chay từ 18 tuổi tròn tới bắt đầu 60 tuổi”. The Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ cũng cho phép thay thế cách đền tội nào đó đối với việc kiêng thịt vào các ngày thứ Sáu trong năm, trừ các ngày thứ Sáu trong mùa Chay. Luật ăn chay ở Hoa Kỳ là:

– Mọi người từ 14 tuổi trở lên đều phải kieng thịt (và những món làm bằng thịt) vào Thứ Tư lễ Tro, Thứ Sáu Tuần Thánh, và các ngày thứ Sáu trong mùa Chay.
– Mọi người từ 18 tới 60 tuổi đều phải ăn chay vào Thứ Tư lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh.
– Mọi người từ 14 trở lên đều phải kiêng thịt (và những món làm bằng thịt) vào các ngày thứ Sáu trong năm, nhưng có thể thay thế bằng việc đền tội khác.

Nếu bạn không ở Hoa Kỳ, bạn nên hỏi Hội đồng Giám mục của nước mình.

Đối với Giáo hoàng Công giáo Đông phương, Giáo luật (số 882) của họ nói:

Trong những ngày ăn chay đền tội, các Kitô hữu phải giữ chay hoặc hãm mình theo cách đã ấn định theo Giáo luật của Giáo hội sui iuris.

Như vậy, người Công giáo Đông phương nên kiểm tra bằng cách kiềm chế thân xác theo nghi lễ riêng của họ.

Trầm Thiên Thu